De babyboomgeneratie wordt steeds ouder, en veel mensen in deze groep zullen binnenkort met sterfgevallen te maken krijgen, ofwel in hun eigen leven of bij familieleden en vrienden. Hoe kun je nu het beste zorgen dat bezittingen en geld binnen de familie blijven? Om dit te begrijpen, is het van belang jezelf twee vragen te stellen: Wie bezit wat? En wie moet wat krijgen?
Wie bezit wat?
Het is altijd belangrijk om te beginnen met de vraag “wie bezit wat?” voordat je nadenkt over “wie moet wat krijgen?” Als je niets hebt, kun je ook niets weggeven. Nederland heeft een breed scala aan soorten huishoudens: alleenstaanden (met of zonder kinderen), samenwonenden, geregistreerde partners en gehuwden. Samenwonenden kunnen een samenlevingscontract hebben, geregistreerde partners kunnen partnerschapsvoorwaarden hebben, en gehuwden kunnen getrouwd zijn in gemeenschap van goederen of met huwelijkse voorwaarden.
Een stel dat onder huwelijkse voorwaarden is getrouwd, kan hebben vastgelegd dat elk zijn eigen vermogen behoudt, wat ook wel “koude uitsluiting” wordt genoemd. Als de vrouw een miljoen heeft en de man een ton, dan is het duidelijk: als de vrouw komt te overlijden vererft er een miljoen, misschien naar de man als hij erfgenaam is. Als de man komt te overlijden vererft maar een ton, want dat is zijn vermogen.
Het is dus belangrijk om te weten hoe je als stel je financiën hebt geregeld. Heb je een samenlevingscontract of huwelijkse voorwaarden opgesteld? Zo ja, wat staat er precies in?
Een tip: als in het contract een clausule staat dat je jaarlijks moet verrekenen, zorg er dan voor dat je dat ook daadwerkelijk doet. Zo niet, dan zou een rechter bij een scheiding of beëindiging van het partnerschap kunnen oordelen dat er sprake is van een soort gemeenschap van goederen. Dit kan tot onaangename verrassingen leiden!
Wie moet wat krijgen?
Als je eenmaal duidelijk hebt wie wat bezit, kun je nadenken over “wie wat moet krijgen.” Vooral voor samenwonenden zonder samenlevingscontract is dit belangrijk. Als je partner binnen vijf jaar overlijdt en jullie geen samenlevingscontract hebben, word je gezien als een ‘vreemde’. Dit betekent dat je geen gebruik kunt maken van de ruime fiscale vrijstelling van meer dan een half miljoen die normaal gesproken voor een levenspartner geldt. Bovendien erven samenwonenden zonder contract niet van elkaar. Een samenlevingscontract is daarom essentieel om problemen rond erven en belastingvrijstellingen te vermijden.
Een ander belangrijk punt is het aanstellen van een afwikkelingsexecuteur. Waarom is dit belangrijk? Emoties kunnen hoog oplopen bij het verdelen van een erfenis, en testamenten regelen niet alles tot in detail. Een afwikkelingsexecuteur zorgt ervoor dat de afwikkeling soepel verloopt, op voorwaarde dat je in je testament de juiste bevoegdheden aan deze persoon hebt gegeven.
O ja, testament?
Veel mensen denken dat een testament niet meer nodig is omdat in het huidige erfrecht alles automatisch naar de langstlevende gaat. Dit is echter een misverstand. Het wettelijke erfrecht voorziet slechts in basisregels voor het geval je zelf niets vastlegt. Met een testament kun je echter zelf de koers bepalen. Je beslist wie de erfgenaam wordt, wie bepaalde legaten ontvangt, hoe de verdeling van je nalatenschap moet plaatsvinden, en je benoemt een afwikkelingsexecuteur die ervoor zorgt dat je wensen nauwkeurig worden uitgevoerd.
Wil je inzicht krijgen in wie wat bezit, wie wat moet krijgen, en zelf de regie behouden? Een gesprek met een gecertificeerd financieel planner kan veel verduidelijken. Zij kunnen je adviseren over hoe je alles het beste kunt regelen, belasting kunt besparen, en je vermogen binnen de familie kunt houden.